کاربری های فضای باز در مجتمع های مسکونی بزرگ مقیاس شهر تهران

افزایش بی رویه جمعیت شهر نشین در کشور، موجب گسترش مجتمع های انبوه مسکونی به عنوان جایگزین مسکن سازی سنتی در کلان شهرهای کشور شده است. این تغییر الگو تغییری مهم در زندگی ساکنین گذارد و آن حذف حیاط خصوصی بود. امروز فضاهای باز در مجتمع های مسکونی علاوه بر اینکه جایگزین حیاط و نقش آن در زندگی خصوصی ساکنین می شود، نقش های متنوعی را نیز در زندگی اجتماعی ساکنین بازی می کند. با افزایش روزافزون ساخت و سازهای مجتمع های بزرگ دولتی در کشور و همچنین گذر ازدوران کمیت گرایی به کیفیت گرایی در شهرهای کشور به ویژه پایتخت، نیاز به پژوهش در نحوه پاسخ گویی فضاهای باز در چنین مجتمع هایی به نیازهای مختلف فردی، اجتماعی، فرهنگی، روانی و فیزیکی ساکنین این مجتمع ها اهمیت ویژه ای پیدا می کند. هدف از این پژوهش شناسایی کاربری های فضاهای باز مجتمع های مسکونی بزرگ مقیاس شهر تهران بررسی و میزان پاسخگویی آنها به نیازهای مختلف ساکنین است. در نهایت این شناخت زمینه ساز برنامه ریزی آگاهانه تر در استقرار کاربری ها در فضاهای باز مجتمع های مسکونی تهران و بهره گیری حداکثر از قابلیت های فضای باز در مجتمع ها است. به این منظور پس از بررسی گونه های مختلف کاربری ها و دسته بندی نقش های متنوع آنها در فضاهای باز مجتمع های مسکونی امروزی، فضاهای باز مجتمع های مسکونی پایتخت (با بیش از 70 درصد فضای باز) و کاربری های آن ها مورد توجه قرار می گیرند. یافته های پژوهش نشان می دهد که قابلیت های فضاهای باز مجتمع های مسکونی در سطوح مختلف توسط برنامه ریزان، طراحان و همچنین ساکنین مجتمع های مسکونی شهر تهران مورد بی توجهی قرارگرفته و می گیرد. در این مجتمع ها تنها قابلیت فضای باز در بخش کاربری های عمومی مشاع ساکنین موردتوجه بوده و نقش این فضاها در کاربری های اختصاصی خانواده و کاربری های عمومی شهری مغفول مانده است، در این بخش، توجه به فعالیت های تفریحی، ورزشی و بعضاً اقتصادی در فضای باز بیشترین سهم را به خود اختصاص داده و کاربری های فرهنگی آموزشی از اهمیت کمتری برخوردارند.